Rudolf Udvari - umetnički hroničar starog i novog vremena
Rudolf Udvari 1898-1960
Apatin kao razvijena zanatska sredina imao je u svojoj istoriji mnogo talentovanih umetničkih zanatlija. Slikarsvo, pozlatarstvo, kiparstvo, arhitektura, gradnja muzičkih instrumenata i muzika razvijali su se u ovom gradu zahvaljujući mnogim vrednim i talentovanim umetnicima koji su iz svojih skromnih umetničkih radionica izrastali u vrsne umetnike i duboko se urezali u baštinu ovoga grada.
Svakako jedan od najupečatljivijih umetnika koji su svojim raznolikim opusom dali jak pečat u ovom gradu, je slikar Rudolf Udvari. Rudolf Udvari je rođen u Štenbergu (Moravska) 1898. godine. Nakon Prvog svetskog rata nastanjuje se u Apatinu gde radi kao trgovački pomoćnik. Njegov slikarski talenat u izradi scenografija i plakata u apatinskom pozorištu brzo je prepoznao slikar Karl Greiner koji je živeo u Apatinu i bavio se crkvenim fresko slikarstvom. Svoje slikarsko obrazovanje Udvari dobija na akademiji u Kölnu. Nakon povratka u Apatin pod uticajem Karla Greinera započinje oslikavanje mnogih crkava u okolini Apatina: Kupusina, Sonta (1934), Svilojevo(1934) Čonoplja, Ada, Kolut (1937), Kljajićevo(1937), Gakovo i Bački Gračac - Filipovo (samostanska kapela). Ove velike kompozicije na svodovima crkve uglavnom radi na osnovu predložaka koje su radili drugi umetnici.
Uznesenje Marijino u crkvi u Apatinu iz 1939. godine.
Godine 1939. Rudolf Udvari biva angaživan da oslika crkvu Uznesenja Marijinog u Apatinu gde slika pet novozavetnih kompozicija velikog formata. Nacrte za ovaj posao dobija od akademskog slikara Riharda Holznera iz Münchena koji je u to vreme radio u crkvi Svetog Trojstva u Somboru. On tada preslikava kompletnu crkvu koju je pre njega oslikao njegov učitelj i pokrovitelj Karl Greiner, koji je zajedno sa slikarom Francom Lorom ovu crkvu oslikao 1898. godine. Mnogi su mu zamerili što pre nego je prekrio delo svog učitelja nije fotografisao njegovo delo, tako da danas više ne možemo rekonstruisati predhodno oslikavanje apatinske crkve. Međutim krajnji efekat je bio dobar i nastalo je delo neprolazne umetničke vrednosti.
Sveti Josip kao radnik.
Pored velikih kompozicija u fresko tehnici na svodovima crkava, Udvari je radio i mnoge slike verske tematike u tehnici ulje na platnu, kao i portrete po zahtevima apatinskog građanskog društva.
Hrist na bunaru iz 1939.godine.
Do velike prekretnice u njegovom stvaralaštvu dolazi nakon Drugog svetskog rata i promene društvene sredine i nestanka Nemaca iz Apatina. Slike verskog sadržaja više nisu bile poželjne u novom društvu koje je nastajalo. U to vreme njegova pažnja je usmerena ka realizaciji ličnih slikarskih ideja. Nastaju mnogi apatinski motivi u tehnici akvarela ili ulja na kartonu. Udvari slika i mnoštvo plakata za filmove koji su se prikazivali u lokalnom bioskopu ali slika i radnike pri radu ili scene iz njegovog neposrednog okruženja u tehnici olovka ili tuš.
Apatinsko brodogradilište 1950. godine.
Apatinsko putničko pristanište iz 1951. godine.
Međutim njegovo umetničko i zanatsko umeće ipak nije bilo zaboravljeno tako da uskoro dobija zahtev za oslikavanje "Apatinske Sikstinske kapele" - zdanja Doma Kulture, koje oslikava u skladu sa željama naručioca u strogom socrealističkom stilu. U oslikavanju ovih kompozicija Udvari ipak unosi kroz okolnu dekoraciju secesijski stil tako da stvara jedno jedinstveno umetničko delo.
Dom Kulture Apatin - prikaz srpske, mađarske i nemačke nošnje iz 1952. godine.
U narednim godinama Udvari oslikava još nekoliko velikih kompozicija u socrealističkom stilu. Svakako naj reprezentativniji je prikaz radničke klase u velikoj sali Gradske kuće u Apatinu.
Pripremna skica za oslikavanje zida u velikoj sali Gradske kuće u Apatinu.
Rudolf Udvari umro je 1960. godine i sahranjen je na Gornjem groblju u Apatinu. Iako Rudolf Udvari nije bio slikar vrhunskih umetničkih kvaliteta, apatinci su cenili njegovo grandiozno delo. Nakon slikareve smrti načinjen je posmrtni otisak njegovog lica kako lik ovog svestranog umetnika ne bi bio zaboravljen.
